Op 20 maart werd in het Vlaams Parlement het ontwerp van decreet gestemd dat het actieplan asbestafbouw van de Vlaamse regering vervat. Dit actieplan, dat Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig moet maken, omvat onder andere het invoeren van een verplichte asbestinventaris.
Dat betekent dat er bij de verkoop van woningen, garages of loodsen van het bouwjaar 2000 of eerder een informatieverplichting bestaat aan de hand van een asbestinventarisattest. Dit attest staat naast het EPC-attest, het bodemattest en het attest elektrische installatie. Deze verplichting gaat wel pas in op een datum die de Vlaamse Regering nog zal bepalen. Het is nog niet duidelijk wanneer dit zal gebeuren, maar de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) verklaarde eerder dat deze verplichting vermoedelijk pas eind 2021 of begin 2022 van kracht zal worden. Tegen 1 januari 2032 moet elke eigenaar van een gebouw met bouwjaar 2000 of ouder over een asbestinventaris beschikken.
Maar wat is asbest nu eigenlijk, en waarom is het schadelijk?
Asbest kan kankerverwekkend zijn
Asbest is een verzamelnaam voor natuurlijke silicamineralen die bestaan uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels of vezelbundels, die in steeds fijnere vezels splitsen. Het is enkel gevaarlijk als je het inademt, maar dan kan het leiden tot asbestziektes zoals mesothelioom en diverse kankers waarvan longkanker de belangrijkste is.
Asbest was zeer geliefd in de bouw tot het in 1998 onomstotelijk werd bewezen dat het kankerverwekkend kon zijn. Er bestaan meer dan 3500 verschillende asbesttoepassingen waarin asbestvezels in wisselende hoeveelheden aanwezig zijn, vermengd met een bindmiddel. De bekendste toepassingen zijn asbestcement leien en golfplaten. Omdat die weliswaar gebonden materialen redelijk snel verouderen en beschadigd geraken, laten ze snel de asbestvezels los. Recente gevallen van asbestcontaminatie noopten de regering tot het nemen van versnelde maatregelen om de burger en het leefmilieu maximaal te vrijwaren van blootstelling.
De kans op besmetting is immers zeer groot vermits er in Vlaanderen alleen al in gebouwen en infrastructuur met een bouwjaar ouder dan 2001 naar schatting nog ruim 2,3 miljoen ton aan asbesthoudende toepassingen zit. Daarbij gaat het om ruim 2,8 miljoen woningen en 354.000 niet-residentiële gebouwen. Daar komt nog eens bij dat er zich nog circa 40.000 km aan asbesthoudende nutsleidingen bevinden in de Vlaamse ondergrond.
Moeten we nu allemaal schrik krijgen?
Moeten we nu allemaal schrik krijgen?
Nee. We moeten wel voorzichtig zijn. Zoals gezegd zorgt hechtgebonden asbest in goede staat in principe niet voor een onmiddellijk gezondheidsrisico. Maar je neemt wel een risico als je besluit om toch maar te wachten tot de asbest er slecht aan toe is voor je het materiaal weghaalt. Dan bestaat de kans dat je vrijgekomen asbestvezels inademt. Haal dus best de asbesthoudende materialen uit je huis en tuin weg vóór ze de kans hebben om te verslijten.
Hechtgebonden asbest in goede staat hoef je trouwens niet per se door een aannemer te laten verwijderen. Je mag het ook zelf doen, maar vermijdt dan in elk geval stofvorming. Daarom is het gebruik van mechanische werktuigen met grote snelheid (bv. boor- en schuurmachines) en hogedrukreinigers of ontmossers wettelijk verboden bij asbestverwijdering. Je mag hechtgebonden asbest wel verven, op voorwaarde dat er geen stofvormende voorbehandeling zoals schuren nodig is.
Voorzorgsmaatregelen bij verwijderen van hechtgebonden asbest
- Vermijd stof door het materiaal te bevochtigen of te fixeren.
- Demonteer asbestelementen één voor één met de hand (losschroeven, losmaken) en probeer niets te breken.
- Maak gebruik van handwerktuigen (bv. schroevendraaier, klauwhamer).
- Gooi asbestelementen niet naar beneden, maar breng ze voorzichtig naar de begane grond (bv. via een hoogtewerker).
- Gebruik een stofmasker beschermingsklasse ‘FFP3’ en zorg dat het goed aansluit.
- Gebruik een wegwerpoverall. Doe hem buiten uit en spoel ook schoenen buiten af.
- Sla buiten de gedemonteerde asbesttoepassingen afzonderlijk op en bevochtig (of dek af).
- Voer zo snel mogelijk af.
- Maak achteraf alles schoon met water en gooi dweilen, doeken,... nadien weg.
- Schakel het ventilatiesysteem uit.
Conclusie: asbestattest verplicht bij verkoop oude huis?
Het is nu (begin 2019) nog onduidelijk, maar binnen een aantal jaren zullen oudere woningen waar mogelijk asbest in verwerkt is verplicht zijn om een asbestinventaris op te maken. En dat is een goede zaak, want er zit nog veel asbest in woningen en constructies van voor 2000. Dat levert niet onmiddellijk een gezondheidsrisico op, maar we moeten alert zijn met asbesttoepassingen die versleten zijn zoals asbestcementleien en golfplaten. Het best verwijder je die voor ze rafelig en versleten zijn, want dan reeds kunnen er asbestvezeltjes vrijkomen die je gezondheid kunnen schaden. Hechtgebonden asbest zoals de leien en golfplaten mag je zelf verwijderen en naar het containerpark brengen. Maar als je dat doet, zorg er dan voor dat je absoluut vermijdt dat er vezels vrijkomen door te zagen, kappen, schuren of kapot te smijten.
Meer info vind je op op de website van de Belgische overheid of via OVAM.